کمتر دیده‌ام استادان و دانشجویان به اهمیت مطالعه تاریخمند و مطالعه کتاب‌های کلاسیک در هر حوزه دانشی توجه داشته باشند. توجه به این نکته که پیشگامان و کتاب‌های دست اول، در چه ارتباط تاریخی و (حتی) جغرافیایی با یکدیگر قرار می‌گیرند، به فهم مضمون دیالوگی و ماهیت مساله‌محور دانش کمک شایانی می‌کند و نتیجه همه این‌ها اندیشیدن بااندیشمندان و پرورش تفکر است.

در اینجا فهرستی از مهمترین کتاب‌های پیش‌گامان فلسفه‌ی علم (فلسفه علوم تجربی) با رعایت ترتیب تاریخی و به زبان فارسی  تقدیم کرده‌ام:

💎تا قبل از ١٩۵۵ (نقطه عطف)

١.  زبان، حقیقت، منطق

(١٩١٠م.)، الف-ج. ایر، ترجمه: منوچهر بزرگمهر، انتشارات شفیعی، ١٣٨٢

٢.  رساله منطقی-فلسفی

(١٩٢١ م. به آلمانی)، لودویگ ویتکنشتاین، ترجمه: میر شمس الدین ادیب سلطانی، امیرکبیر، (چاپ سوم ١٣٨۶)، (چاپ اول، ١٣٧١) (این اثر ترجمه‌های دیگری نیز دارد).

٣.  اتمیسم منطقی (درسگفتار در ١٩١۴م.)، برتراند راسل، ترجمه: جلال پی‌کانی، نشر علم، ١٣٨٨

۴.  تحلیل ذهن (١٩٢١ م.)، برتراند راسل، ترجمه: منوچهر بزرگمهر، انتشارات خوارزمی. (چاپ اول ١٣۴٨.)

۵.  مقدمه ای بر فلسفه علم (مبانی فلسفی فیزیک) (تاریخ سخنرانی‌ها  ١٩۴۶ م.)، رودلف کارنپ، ترجمه: یوسف عفیفی، انتشارات نیلوفر، (چاپ اول ١٣۶٣.)

۶.  منطق اکتشاف علمی (١٩٣۴ م. به آلمانی)، کارل پوپر، ترجمه: سید حسین کمالی (ویراسته عبدالکریم سروش)، انتشارات علمی-فرهنگی، (چاپ اول ١٣٧٠.)

٧.  فلسفه و نحو منطقی (سه سخنرانی در ١٩٣۴)، کارنپ، ترجمه: رضا مثمر، نشر مرکز.

٨.  علم، نظریه، انسان (١٩٣۵ م.)، اروین شوردینگر، ترجمه: احمد آرام، شرکت سهامی انتشار، (چاپ اول ١٣٩٢.)

٩.  پیدایش فلسفه علمی(١٩۵١ م.)، هانس رایشنباخ، ترجمه: موسی اکرمی، علمی فرهنگی، (چاپ دوم ١٣٨۴)

📌منبع مناسب تکمیل کننده:

١٠.  کارنپ، آرن نائس، ترجمه: منوچهر بزرگمهر، انتشارت خوارزمی، چاپ دوم، ١٣۵٧ (چاپ اول١٣۵٢)

💎پس از ١٩۵۵

١.  فلسفه علوم طبیعی (١٩۶۶ م.)، کارل همپل، ترجمه: حسین معصومی همدانی، (چاپ دوم ١٣٨٠) (چاپ اول ١٣۶٩)

٢.  ساختار انقلاب علمی(١٩٧۶ م.)، توماس کوون، ترجمه: سعید زیبا کلام. انتشارات سمت ( این اثر چهار ترجمه دیگر نیز دارد).

٣.  بر ضد روش؛ طرح نظریه آنارشیستی معرفت؛ پائول فایرابند (١٩٧۵ م.)، ترجمه: مهدی قوام صفری ( بر اساس ویرایش و متن ١٩٨٨)، انتشارات فکر روز، (چاپ اول ١٣٧۵.)

کتاب‌های درآمدگونه و کتاب‌های آموزشی در زمینه فلسفه علم در فهرست دیگری معرفی خواهد شد.