سدهای خلاقیت!

1. سدهای استراتژیک          
این رویکرد که «فقط یک پاسخ صحیح وجود دارد» یا انعطاف‌ناپذیری در اندیشیدن، شناخته­‌شده­‌ترین نماینده این سد راهبردی است که مانع رویکردهای حلِّ خلاقِ مساله می‌شود. تمایلِ شدید به اتکا بر تجربیات گذشته یا استفاده از ترفندهایی که حافظۀ ما دیکته می‌کند، بدون به چالش‌کشیدن تناسب آن تجارب و ترفندها با موقعیت‌های پیش رو از نمونه‌های این سد است. افراد با سد استراتژیک غالبا رویکردی بیش از حد جدی به مشکلات دارند که از بروز فضای بازی‌گونه، تخیلی‌ و طنزآمیز در بررسی مسئله جلوگیری می‌کند.

راه حل:    
پژوهش­‌ها نشان می‌دهند آموزش مهارت­‌های حل خلاق مسئله، سدهای استراتژیک را به چالش می­‌کشد. استفاده فرد از تکنیک‌های تفکر خلاق تاثیر تجارب گذشته و تاثیر دیکتة حافظه را کم‌رنگ می‌کند. «خالی‌کردن سبد ذهن» از تجارب گذشته، بازتعریف مسئله و نگرش انتقادی به راه‌حل‌های موجود، از اصول حّلِ خلاق مسئله در این ترفندها است

3. سدهای ادراکی:
سدهای ادراکی با تمرکزِ بیش از حد و محدود به بخش‌هایی از موضوع (سوگیری­‌های شناختی) به وجود می‌آیند؛ برای مثال، گرایش به انتخاب از میان گزینه‌های روی میز (خطای دسترس­‌پذیری)، گرایش به انتخاب گزینۀ مورد تایید جامعه (خطای تاییدخواهی)، گرایش به توصیف وقایع آن‌طور که دوست داریم (خطای آرزواندیشی)، سه نمونه از شایع­‌ترین خطاهای ادرکی هستند.

راه حل:
ترفندهای حل خلاق مسئله در ایجاد تحریک فکری و شکستن سد‌های ادراکی واقعا موثرند. هم‌چنین «جمع‌اندیشی» و گردهم‌آمدن چندین نفر، آشنا به مسئله با تنوع رأی یا برگزاری جلسات «طوفان فکری» شکنندۀ سدهای ادراکی است. به اشتراک گذاشتن تجربیات در گروه می‌تواند به ایجاد اعتماد به نفس، کاهش خطر اشتباهِ فردی و غلبه بر هرگونه پیش‌داوری ارزشی هم کمک کند یا خطای ناشی از سوگیری‌های شناختی را که ممکن است به صورت فردی از خود نشان دهیم، جبران سازد. این‌که ببنیم دیگران چگونه یک مسئله مشابه را می‌بینند تله‌های ذهنی بسیاری را می‌شکند. مشاهده دقیق و چندباره نیز از ترفندهای مؤثر در شکستن سدهای ادراکی است.