معرفت شناسی کاربردی
معرفتشناسی کاربردی
توضیح کوتاه دوره:
دغدغۀ من در این دوره این است که به پرسش‌هایی معرفت‌شناختی بپردازم که عموماً در دوره‌های تفکر نقادانه از آن‌ها بحث نمی‌شود، اما توجه به آن‌ها به منظور دستیابی به اهداف نقادانه‌اندیشی ضروری است. برای مثال در پاسخ به این پرسش که «چرا باید نقادانه بیاندیشیم؟» لازم است به اهمیت معرفت‌شناختیِ «توجیه معرفتی» در اخذ باورهایی معقول تأکید نماییم. همچنین، قبول نگاهی وظیفه گرایانه در حوزۀ «اخلاق باور» و ارادی دانستن اخذ باورها است که می‌تواند از تلاش ما برای توجه به شواهد بیشتر و استدلال‌ورزی در جهت رد یا دفاع از یک ایده، و اخذ باورهای سنجده متناظر با این روند، پشتیبانی نماید. در این دوره قصد داریم ضرورت فهم و پرداختن به برخی از این مبانی را روشن‌تر کرده و کاربرد دقیق آن‌ها را در تفکر نقادانه بررسی کنیم.
پرسش‌های اساسی
- * مهم‌ترین مسائل و رویکردهای مطرح در معرفتشناسی کدامند؟
- * کدام یک از این رویکردها از لزوم نقادانه اندیشی حمایت می کند؟
- * به بیان دیگر، به چه دلیلِ معرفت شناختی، باید نقادانه بیاندیشیم؟
در یک نگاه کلی مباحث این دوره در سه بخش قابل تقسیم‌بندی هستند:
- * آشنایی با چیستی و اهمیت پرسش‌های معرفت‌شناختی
- * آشنایی با برخی از مهم‌ترین رویکردهای مطرح در مورد آن پرسش‌ها؛
- * بررسی تاثیر رویکردهای معرفت‌شناختی بر مباحث تفکر نقادانه
انتظارات:
در پایان این دوره می‌توانیم:
- * پرسش‌های معرفت‌شناسانه را تشخیص بدهیم و بسنجیم که ارائه هر پاسخی به این پرسش‌ها چه نتایجی دارد.
- * درباره تاثیر رویکردهای فلسفی مشخص بر مباحث نقادانه اندیشی بحث کنیم.
- * به پذیرش رویکردهایی خاص در مباحث معرفتشناسی و تاثیر آن در نقادانه‌اندیشی ارزش بدهیم.
- * دریابیم که چگونه مسائل و رویکردهای معرفت‌شناختی بر جایگاه و اهمیت تفکر نقادانه تاثیرگذار هستند.
فهرست درسگفتار
آشنایی به پرسش‌ها و اهمیت معرفتشناسی
نگاهی به اجزای مفهوم معرفت:
– صدق
– توجیه
– باور
نگاهی به منابع، ساختار و چیستی «توجیه معرفتی»
بررسی نحوۀ ارتباط مباحث معرفت‌شناختی و تفکر نقادانه:
– جایگاه استدلال و استدلال‌ورزی در فرایند تفکر
– تأثیر پذیرش «خطاپذیری توجیه» بر تواضع معرفتی
– تأثیر پذیرش برخی از رویکردهای معرفت شناختی در «اخلاق باور»
– مبنای معرفتی لزوم شناخت و پرهیز از مغالطات.
معرفی مدرس
تحصیلات من در رشته فلسفۀ منطق به دلیل علاقه‌ام به مباحث معرفت‌شناختی و متافیزیکی در مورد منطق، زبان و ذهن بوده است؛ و غالب مطالعات و تألیفاتی نیز که داشته‌ام در همین زمینه بوده است. در رسالۀ دکتری‌ام مستقیماً به مباحث معرفتشناسی و _به‌طور خاص_ شکاکیت فلسفی پرداختم. پس از اتمام دوره دکتری نیز عمدتاً بر مباحث معرفت‌شناختی و متافیزیکی در مورد منطق و زبان متمرکز بوده‌ام و دو دوره پسادکتری را در این زمینه به پایان رساندم. در طیّ سال‌های اخیر دوره‌هایی در مورد مهارت‌های خوب اندیشیدن و تفکر نقادانه برگزار کرده‌ام. در طول برگزاری این دوره‌ها، نیاز به درک بهتر مباحث معرفتشناسی را برای افراد علاقمند به مباحث نقادانه اندیشی احساس کردم.
مواد درسی:
- منابع اصلی دوره که بهتر است دانشجو تهیه کند:
- چیستی معرفت، پریچارد، دانکن، (1393)، ترجمه یاسر خوشنویس، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- آشنایی با معرفتشناسی، شمس، منصور، (1384)، تهران: طرح نو.
- A Practical Guide to Critical Thinking, Deciding What to Do and Believe, 2nd Edition, Hunter, David, (2014), US: Wiley
- منابع بیشتر برای مطالعه
- چیستی و امکان معرفت، عبدالرسول کشفی، (1399)، تهران: سمت.
- درآمدی بر نظریه معرفت، لموس، نوح، (1395)، ترجمه مهدی فرجی پاک و عاطفه حقی، تهران: نشر مرکز.
- آشنایی با معرفتشناسی، زمانی، محسن، (1391)، تهران: هرمس.
- This is Epistemology, An Introduction, Littlejohn, Clayton, Carter, J. Adam, (2021), US: Wiley
- Epistemology, a Contemporary Introduction to the Theory of Knowledge (3rd Ed.), Audi, Robert, (2011), New York and London: Routledge
- Epistemology, Classic Problem and Contemporary Responses (2nd Ed.), BonJour, Laurence, (2009), United Kingdom: Rowman & Littlefield Publishers
- Contemporary Debates in Epistemology (2nd Ed.), Steup, M. (Editor), Turri, J. (Editor), Sosa, E. (Editor), (2014), Wiley-Blackwell
- Epistemic Values, Collected Papers in Epistemology, Zagzebski, Linda, (2020), US: Oxford University Press
